● آب مروارید چیست؟

● علائم آب مروارید.

● تشخیص آب مروارید.

● درمان آب مروارید.

● اقدامات لازم قبل و پس از عمل جراحی عوارض پس از عمل.

● نکات ضروری در مصرف قطره­ها و پمادهای چشمی.

 

 

آب مروارید

به از بین رفتن شفافیت و کدر شدن عدسی چشم انسان، آب مروارید و در اصطلاح علمی آن کاتاراکت گفته می­شود که باعث کاهش بینائی می­گردد. با افزایش سن احتمال این بیماری هم بالا می­رود. آب مروارید می­تواند مادرزادی یا اکتسابی باشد. آب مروارید مادرزادی می­تواند ناشی از عفونت­های حین حاملگی مثل سرخجه، برخی بیماریهای مادر مثل دیابت یا مصرف دارو در دوران بارداری باشد. علل اکتسابی آب مروارید شامل ضربه به چشم، صدمات چشمی با مواد شیمیائی، قرار گرفتن طولانی مدت با اشعه مادون قرمز و ماوراء بنفش، مصرف دراز مدت برخی از داروها مثل کورتونها، برخی بیماریهای سیستمیک مثل دیابت و برخی از بیماریهای خود چشم مثل آب سیاه یا گلوکوم می­باشد. شایعترین علت اکتسابی آب مروارید مربوطه به افزایش سن می­باشد.

علائم آب مروارید

شایعترین علامت کاهش بینائی است که بدون درد و التهاب چشم است. از علائم دیگر دیدن هاله­های رنگی در اطراف اجسام نورانی است یا ممکن است لبه­های صاف اشیاء بصورت مواج یا منحنی دیده شود. دو بینی یک چشمی، تغییر در درک رنگها، دیدن نقاط ثابت تاریک می­تواند از علائم این بیماری باشد.

 

در اطفال ممکن است تغییرات رفتاری، عدم توانایی مشاهده تخته سیاه، ناتوانی در مطالعه دیده می­شود. در نوزادان ممکن است مردمک چشمشان سفید یا خاکستری شده یا لوچی آشکار داشته باشند.

 تشخیص آب مروارید

توسط چشم­ پزشک و پس از گرفتن شرح حال دقیق و معاینه ساختمانهای چشم توسط دستگاه­های مخصوص معلوم می­شود. چون ممکن است بیمار در مراحل اوّلیه هیچ علامت و شکایتی نداشته باشد.

درمان آب مروارید

درمان داروئی مؤثری برای این بیماری وجود ندارد. تنها درمان قطعی جراحی است. البته زمان جراحی مبتنی بر قضاوت چشم­پزشک پس از معاینه دقیق
می­باشد. مثلاً در آب مرواریدهای مادرزادی در اطفال جراحی فوری برای جلوگیری از تنبلی چشم ضروری است. در آب مروارید که ناشی از افزایش سن می­باشد ملاک جراحی میزان دید مورد نیاز فرد است. در واقع زمانی جراحی انجام می­شود که کاهش بینائی فر د با زندگی روزمره وی با توجه به شغلش مداخله نماید. در برخی موارد مثلاً در بیماران دیابتی یا بیماران دیگری که مجبور به معاینه مکرر ته چشم هستیم حتی زودتر از معمول مجبور به جراحی هستیم. بندرت عدم جراحی می­تواند منجر به تورم عدسی و ایجاد آب سیاه و افزایش فشار داخل چشم گردد که در این موارد باید بصورت اورژانس آب مروارید جراحی شود.

طی جراحی عدسی کدورت یافته خارج می­شود و در صورت امکان یک لنز داخل چشمی با قدرت برابر عدسی چشم فرد در همان محل کاسته می­شود. یا گاهی بعلت مشکلات چشم بیمار یا طی جراحی عدسی در محل دیگری جلوی عنبیه جا گذاری می­شود.

تکنیکهای خروج عدسی کدورت یافته با دو روش عمده قابل انجام می­شود:

الف) برش بزرگ 12-10 میلیمتر و خارج کردن محتویات عدسی کدورت یافته و جاگذاری لنز داخلی چشمی و سرانجام استفاده از بخیه­های بسیار ظریف که در طی سه ماه بعد بخیه­ها برداشته می­شود.

ب) برش کوچک 5/4-3 میلیمتری و خارج کردن محتویات عدسی توسط دستگاه فیکو (فیکوی سرد یا فیکولیزر) که نتایج جراحی تقریباً مشابه می­باشد و جاگذاری لنز تا شونده از داخل برش کوچک که معمولاً از بخیه استفاده نمی­شود.

تفاوت عمده دو روش در بهبود سریع بینائی و آستیگماتیسم بسیار کمتر و امکان جراحی یا بی­حسی با قطره در روش با برش کوچک است که به اصطلاح به آن روش فیکو می­گوئیم.

اقدامات قبل از عمل جراحی

پس از برنامه­ریزی اوّلیه برای عمل جراحی باید قدرت لنز درون چشمی محاسبه شود که این روش سرپائی با رایانه و دستگاه اولنراسوند انجام شده و چند دقیقه بیشتر طول نمی­کشد. آزمایشات خون، رادیوگرافی قفسه سینه و نوار قلب باید انجام شود و مشورت با متخصص بیهوشی و قلب و عروق متناسب با سن و سلامت بیمار قبل از عمل انجام شود. همچنین آگاه نمودن پزشک معالج از وجود هر گونه عفونت در بدن بخصوص در سر و صورت و سابقه هر نوع بیماری قلبی، تنفسی، کلیوی و... لازم است. شب قبل از خواب و استراحت کافی داشته باشید. اگر جراحی با روش بیهوشی عمومی قرار است انجام شود حداقل 8-6 ساعت ناشتا باشید امّا اگر عمل با بی­حسی موضعی قرار است انجام شود نیازی به ناشتا بودن نیست. در صورتی که پزشک برای شما قطره یا دارو تجویز کرده آنها را مرتب مصرف کنید.

اقدامات لازم پس از عمل جراحی

1- پس از انتقال بیمار به بخش و به هوش آمدن کامل می­تواند از مایعات و سپس غذاهای نرم استفاده کند و می­تواند راه برود و بنشیند.

2- برخی پزشکان پس از به هوش آمدن کامل بیمار آنها را ترخیص می­کنند ولی بیماران باید روز بعد از عمل مراجعه نمایند.

3- صبح روز بعد از عمل باند چشم برداشته می­شود و فقط ممکن است با یک محافظ بر روی چشم بیمار به منزل فرستاده شود. محافظ مناسب بر روی چشم تا زمان توصیه پزشک باید بکار رود.

4- در صورتی که بیماری خاصی مانند دیابت ندارید می­توانید از رژیم غذائی کامل استفاده کنید.

5- در وقت تعیین شده بعدی به پزشک مربوطه مراجعه کنید.

6- تا یک ماه پس از عمل از انجام کارهای سخت و بلند کردن اشیای سنگین و زور زدن و رفتن به سجده و رکوع خودداری کنید مگر اینکه پزشکتان توصیه دیگری به شما کرده باشد.

7- چشم خود را با انگشت یا دستمال و حول مالش ندهید.

8- استحمام چند روز پس از عمل متناسب با توصیه پزشکتان بلامانع است.

9- داروهای تجویز شده توسط پزشکتان را به طور مرتب و تا تاریخ تعیین شده مصرف کنید.

10- معمولاً خواندن و نوشتن و سایر کارهایی که نیاز به نشستن در پشت میز دارند پس از چند روز بلامانع است.

11- فعالیتهای بیرون از منزل را می­توانید چند روز پس از عمل از سر بگیرید.

12- در صورت درد شدید، کاهش دید، قرمز شدن چشم، یا تورم پلکها بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.

13- اگر لنز داخل چشمی برای بیمار گذاشته شود پس از یک ماه می­توان عینک ظریفی به جای عینکهای سنگین و تیره برای انجام کارهای نزدیک و دور به بیمار تجویز کرد.

14- در بیماران دیابتی معاینات مکرر ته چشم بعد از عمل لازم است تا در صورت نیاز لیزر درمانی شود.

عوارض پس از عمل

عمل آب مروارید عمدتاً موفقیت­آمیز است و مشکل خاصی برای بیماران ایجاد نمی­کند.

درد خفیف و احساس تحریک و حساسیت به نور و تاری دید از عوارض معمول پس از عمل هستند. از عوارض احتمالی دیگر میتوان به عفونت داخل چشم، اِدِم قرنیه،خونریزی، افزایش فشار داخل چشم، جابجائی لنز کاشته شده و اِدِم ته چشم اشاره کرد.

ممکن است برای داشتن دید کامل پس از عمل، استفاده از عینک سبک لازم باشد. معمولترین مشکل پس از عمل، کدورت بر روی کپسول باقیمانده است که با استفاده از لیزر این کدورت برداشته میشود. این عمل سرپائی است و نیاز به بستری ندارد.

نکات ضروری در مصرف قطره ها و پمادهای چشمی:

- قبل از استفاده حتماً دستهایتان را بشویید.

- به تاریخ انقضاء قطره ها حتماً دقت داشته باشد. در صورتیکه قطره مستعملی از قبل دارید، پس از عمل از آن استفاده نکنید. از تماس نوک قطره چکان یا پماد با چشم، انگشتان و یا هر سطح دیگری جلوگیری کنید.

- اگر رنگ قطره تغییر کرده یا رسوب کرده است از آن استفاده نکنید. از زمان بازشدن درب بک قطره استریل حداکثر تا یک ماه می توانید از آن استفاده کنید.

- اگر بیش از یک نوع قطره یا چند قطره از یک قطره معین استفاده میکنید فاصلة بین چکاندن دو قطره حداقل پنج دقیقه باشد و فاصله مصرف داروی چشمی بعد با پماد حداقل ده دقیقه باشد.

روش مصرف

از بیمار بخواهید سرش را به طرف عقب خم کند و به بالا نگاه کند تا ملتحمه پلک تحتانی آشکار شود. قطره چکان را مستقیماً بالای چشم بیمار قرار دهید و در حالی که بیمار به بالا نگاه می­کند قطره را داخل چشمش بریزید یا 0.5 تا 1 سانتیمتر از پماد را داخل ملتحمه پلک تحتانی قرار دهید. سپس از بیمار بخواهید 1 تا 2 دقیقه چشمهایش را ببندد و با انگشتانش گوشه داخلی چشمها را کمی فشار دهد. پمادهای چشمی را بهتر است قبل از خواب مصرف کنید چون در ساعت بیداری باعث تاری دید می­شود.

  

اگر رنگ قطره تغییر کرده یا رسوب کرده است از آن استفاده نکنید. از زمان بازشدن درب بک قطره استریل حداکثر تا یک ماه می توانید از آن استفاده کنید.

- اگر بیش از یک نوع قطره یا چند قطره از یک قطره معین استفاده میکنید فاصلة بین چکاندن دو قطره حداقل پنج دقیقه باشد و فاصله مصرف داروی چشمی بعد با پماد حداقل ده دقیقه باشد.